Sáng ngày 13/9/2021, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khai mạc phiên họp thứ 3. Theo dự kiến chương trình, phiên họp thứ 3 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội kéo dài 9 ngày làm việc từ ngày 13 đến 22/9/2021 để cho ý kiến về các nội dung trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 2 và quyết định một số nội dung theo thẩm quyền.
- Tại phiên họp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện công tác giám sát thông qua việc xem xét các báo cáo: tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội; các báo cáo công tác của Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Kiểm toán Nhà nước, công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, thi hành án, phòng, chống tham nhũng, giải quyết khiếu nại, tố cáo của năm 2021; kết quả triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi giai đoạn 2021 - 2030 theo Nghị quyết số 88/2019/QH14 của Quốc hội; tình hình giải quyết, trả lời kiến nghị cử tri, kết quả tiếp công dân, tiếp nhận, xử lý đơn thư, giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến Quốc hội tháng 8/2021. Theo Chủ tịch Quốc hội, hầu hết các nội dung trên là những báo cáo thường niên mà các cơ quan phải báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối năm về những hoạt động thuộc phạm vi, lĩnh vực của mình theo quy định của pháp luật. Để nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát này, bảo đảm chất lượng các báo cáo, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tập trung cho ý kiến về một số vấn đề chủ yếu gồm: các hồ sơ, tài liệu đã tuân thủ đúng theo yêu cầu của pháp luật chưa, đánh giá về mức độ rõ ràng, hợp lý của các nhận định, tính cụ thể, thống nhất của số liệu trong mỗi báo cáo, giữa các báo cáo với nhau, vấn đề gì cần sửa đổi, bổ sung, cố gắng lọc ra kết quả nổi trội, những tồn tại, hạn chế, yếu kém, những điểm mới, trọng tâm, cần lưu ý. "Qua việc xem xét, đánh giá các báo cáo này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc xác định phương hướng, nhiệm vụ trong thời gian tới của các cơ quan đã phù hợp với việc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và chủ trương, định hướng lớn, đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ được giao hay chưa. Đồng thời, cũng cần thảo luận sâu, kỹ lưỡng hơn nữa về các nguyên nhân cả khách quan và chủ quan, dẫn tới những hạn chế để tìm ra những giải pháp đúng đắn, đúng trọng tâm, mang lại hiệu quả cao," Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ.- Bên cạnh việc cho ý kiến về các báo cáo, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng xem xét kế hoạch chi tiết và đề cương giám sát các chuyên đề của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2022 để việc triển khai hoạt động giám sát chuyên đề được chủ động, đạt kết quả và chất lượng. Ngoài ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến để trình Quốc hội quyết định một số vấn đề quan trọng khác: Việc thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Thanh Hóa, đề án đảm bảo an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045; xem xét, cho ý kiến về kế hoạch kiểm toán năm 2022 của Kiểm toán Nhà nước. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng xem xét, quyết định việc ban hành một số giải pháp về miễn, giảm thuế nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân chịu tác động của đại dịch COVID-19; xem xét, ban hành Nghị quyết thành lập thành phố Từ Sơn (tỉnh Bắc Ninh) và phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại một số quốc gia; xem xét về việc ký điều ước quốc tế có nội dung Việt Nam cung cấp văn phòng làm trụ sở làm việc cho Tòa trọng tài thường trực (PCA).
- Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục cho ý kiến về việc chuẩn bị cho Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV. Nội dung này đã được cho ý kiến bước đầu phiên họp trước và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất một số vấn đề cơ bản. Tại phiên họp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ thảo luận kỹ hơn về 3 phương án tổ chức kỳ họp, chương trình, nội dung cụ thể để đảm bảo tính chặt chẽ, khoa học, phù hợp với tình hình thực tế, diễn biến của công tác phòng, chống dịch. “Phiên họp có tổng khối lượng công việc lớn với hơn 9 ngày làm việc, tập trung nhiều nội dung trình Quốc hội tại kỳ họp tới. Do đó, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần làm việc hết sức tập trung, cố gắng cao nhất hoàn thành chương trình theo thời gian dự kiến, bảo đảm các nội dung trình Quốc hội đạt chất lượng cao," Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
* Sau phần khai mạc, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi).
- Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày đã nêu rõ sự cần thiết ban hành Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi). Theo đó, việc sửa đổi luật hiện hành nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng; khắc phục những hạn chế, bất cập sau hơn 20 năm thi hành Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2000. Mục tiêu xây dựng Luật là nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm; xử lý những mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập của Luật Kinh doanh bảo hiểm với các văn bản quy phạm pháp luật được Quốc hội ban hành, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật. Mục tiêu tiếp theo là cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm kết hợp với việc cải cách toàn diện công tác quản lý, kiểm tra, thanh tra chuyên ngành, bảo đảm thực hiện có hiệu quả công tác quản lý nhà nước và phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về kinh doanh bảo hiểm; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, khách hàng, sự an toàn của cả hệ thống, tiết giảm chi phí xã hội. Dự thảo Luật gồm 8 chương, 156 điều.
- Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh, đại diện cơ quan thẩm tra, cho biết: Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm như các lý do đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Hồ sơ dự án Luật đã được cơ quan soạn thảo chuẩn bị công phu, cơ bản đầy đủ, đáp ứng quy định tại khoản 1 Điều 64 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV. Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy, các nội dung của dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, quy định của Hiếp pháp năm 2013 và tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Tuy nhiên, Luật này sau khi được thông qua thì có một số quy định liên quan tới nhiều luật khác. Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị cơ quan soạn thảo cần tiếp tục rà soát kỹ, đối chiếu với các luật liên quan nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật. Một số Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng việc quy định tính đặc thù áp dụng đối với luật này quá rộng dẫn đến chồng chéo và một số quy định không đảm bảo tính thống nhất. Về đảm bảo tính hợp hiến và Bộ luật Dân sự, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng lưu ý, việc đảm bảo hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin thị trường bảo hiểm (Điều 6) phải có giới hạn rõ ràng. Việc quản lý thông tin để đưa vào cơ sở dữ liệu, quy định trách nhiệm của các doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp thông tin cũng như cơ sở dữ liệu cung cấp thông tin liên quan đến người mua bảo hiểm, đối tượng bảo hiểm cần rà soát kỹ để không trái với Hiến pháp, Bộ luật Dân sự về đảm bảo quyền bí mật riêng tư, thông tin cá nhân, gia đình. Liên quan đến nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung cụ thể hơn các quy định để tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm thương mại, trong đó giao Bộ Tài chính quản lý toàn diện và có trách nhiệm ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm thương mại.
- Trưởng ban Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nêu rõ, một số điều của dự án Luật chưa thống nhất với Bộ luật Dân sự. Bà Thanh dẫn chứng, Điều 19, 22 của dự án Luật chưa có quy định cụ thể về hậu quả pháp lý của việc đình chỉ hợp đồng, mới chỉ có quy định về hậu quả pháp lý của hợp đồng vô hiệu và chấm dứt hợp đồng dẫn đến việc áp dụng của luật này với Bộ luật Dân sự có cách hiểu khác nhau; quy định hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm được quy định tại điều 34 của Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành chưa có sự thống nhất với quy định về hậu quả việc hủy bỏ hợp đồng được quy định tại Điều 427 - Bộ luật Dân sự. Ngoài ra, Điều 30 của Luật Kinh doanh bảo hiểm quy định 3 năm kể từ khi phát sinh tranh chấp đang khác biệt với Bộ luật Dân sự về thời hiệu yêu cầu bồi thường thiệt hại 3 năm. Trưởng ban Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh đề nghị rà soát lại những quy định của luật này với Bộ luật Dân sự.
* Tiếp tục chương trình phiên họp thứ 3, chiều ngày 13/9/2021, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghe Báo cáo của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội và báo cáo thẩm tra về công tác này.
- Trình bày Báo cáo của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nêu rõ: Thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục quan tâm, chỉ đạo quyết liệt công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật, triển khai thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh và ban hành văn bản quy định chi tiết. Bộ Tư pháp phối hợp chặt chẽ với Văn phòng Chính phủ thường xuyên theo dõi, đôn đốc, hướng dẫn thực hiện, kịp thời báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong triển khai thi hành, bảo đảm gắn kết hơn với công tác thi hành pháp luật, cải cách hành chính. Những kết quả trên đã góp phần tích cực vào việc thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, cụ thể hóa các quy định của luật, pháp lệnh, đưa luật, pháp lệnh thực sự đi vào cuộc sống, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Theo Bộ trưởng Lê Thành Long, công tác xây dựng luật, pháp lệnh để triển khai thi hành Hiến pháp tiếp tục được quan tâm thực hiện. Trên cơ sở đề nghị của Chính phủ, Quốc hội đã xem xét, thông qua các đạo luật quan trọng, liên quan trực tiếp đến tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước; bảo đảm quyền con người, quyền công dân; hoàn thiện pháp luật về kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh.- Về kết quả tuyên truyền, phổ biến Hiến pháp, luật, pháp lệnh, đã tổ chức thành công Cuộc thi trực tuyến “Tìm hiểu pháp luật về bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân;” tích cực hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam bằng các hoạt động thiết thực, ý nghĩa; chú trọng tuyên truyền các quy định của pháp luật trong công tác phòng, chống dịch COVID-19. Chính phủ tiếp tục chỉ đạo tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật dưới nhiều hình thức. Bộ Tư pháp, các bộ, ngành, đoàn thể ở Trung ương đã chú trọng việc phổ biến pháp luật, vận động cán bộ, nhân dân tự giác tuân thủ, chấp hành pháp luật dưới nhiều hình thức như thực hiện phổ biến qua fanpage, zalo, tổ chức hội nghị tuyên truyền trực tuyến. Tính từ ngày 1/10/2020 đến ngày 26/8/2021, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ có nhiệm vụ xây dựng, ban hành 99 văn bản quy định chi tiết. Đến nay, đã ban hành 91/99 văn bản. Bên cạnh đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ còn có nhiệm vụ xây dựng, ban hành 55 văn bản quy định chi tiết 5 luật có hiệu lực từ ngày 1/1/2022. Từ tháng 10/2020 đến tháng 7/2021, Bộ Tư pháp đã kiểm tra theo thẩm quyền 3.393 văn bản, phát hiện và có kết luận, kiến nghị xử lý đối với 69 văn bản trái pháp luật về thẩm quyền, nội dung, 5 văn bản không phải là văn bản quy phạm pháp luật nhưng có chứa quy phạm pháp luật. Trong số văn bản trái pháp luật đã phát hiện, không có văn bản quy định chi tiết.
- Về việc xem xét, xử lý trách nhiệm người đứng đầu cơ quan cấp dưới để xảy ra chậm, nợ ban hành trong việc ban hành văn bản quy định chi tiết, Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết tại các phiên họp, Thủ tướng Chính phủ đã xem xét, nhắc nhở trực tiếp các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ để xảy ra tình trạng chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, xác định đó là một trong những tiêu chí để lấy phiếu tín nhiệm đối với các thành viên của Chính phủ. Về phía các bộ, nhiều Bộ trưởng đã trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật. Các cuộc họp giao ban của các bộ tiếp tục dành nhiều thời gian cho công tác xây dựng pháp luật, tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của đơn vị, cá nhân trong công tác xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết.
- Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, đại diện cơ quan thẩm tra đánh giá, năm 2021, mặc dù gặp nhiều khó khăn do tác động của đại dịch COVID-19 nhưng dưới sự lãnh đạo sát sao của Đảng, sự đồng hành của Quốc hội, sự chỉ đạo, điều hành chủ động, quyết liệt, linh hoạt, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, công tác thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị quyết và ban hành văn bản quy định chi tiết đã đạt những kết quả tích cực. Cùng với việc đẩy mạnh xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, toàn diện, công tác tổ chức thực thi pháp luật ngày càng được coi trọng. Về cơ bản, việc thi hành Hiến pháp, pháp luật được Chính phủ, các bộ, ngành, cán bộ, công chức thực hiện nghiêm túc, hiệu lực, hiệu quả; nhân dân nghiêm chỉnh chấp hành. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban pháp luật cho rằng việc ứng phó với tình hình dịch COVID-19 thời gian qua ở một số địa phương vẫn còn lúng túng, chưa kịp thời, chưa bảo đảm sự thống nhất. Chính phủ cần bổ sung đánh giá cụ thể hơn về việc tuân thủ tính kịp thời, đầy đủ trong tổ chức triển khai thực hiện các luật, pháp lệnh, nghị quyết đã được Quốc hội thông qua trong năm 2020-2021 của cơ quan nhà nước và người có thẩm quyền.
- Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị bổ sung đánh giá cụ thể hơn về một số văn bản có dấu hiệu vi phạm pháp luật đã được phát hiện và nêu ra tại một số báo cáo giám sát của cơ quan của Quốc hội trong thời gian qua nhưng chưa được xử lý kịp thời; một số ngành còn chưa chủ động trong công tác rà soát văn bản quy phạm pháp luật do mình tham mưu để trình cấp có thẩm quyền bãi bỏ, thay thế, sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới; một số luật, pháp lệnh đã ban hành và tổ chức thực hiện từ lâu, đòi hỏi phải có sơ kết, tổng kết việc thực hiện để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình mới; cần đánh giá về tình hình theo dõi thi hành pháp luật và quan tâm hơn nữa để có sự gắn kết đồng bộ giữa việc theo dõi, rà soát, kiểm tra, sơ kết, tổng kết văn bản với việc xây dựng và thực hiện pháp luật. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh: Vấn đề xem xét xử lý trách nhiệm người đứng đầu cơ quan để xảy ra chậm trễ trong việc triển khai thi hành, ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành chưa nghiêm túc, chưa bảo đảm kỷ luật, kỷ cương trong thực thi nhiệm vụ. Báo cáo chưa chỉ ra cụ thể việc xem xét xử lý trách nhiệm đối với người đứng đầu đã thực hiện như thế nào; giải pháp mà Báo cáo nêu ra là chưa đáp ứng được yêu cầu. Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị Chính phủ quan tâm hơn việc nâng cao chất lượng công tác thẩm định, kiểm tra, rà soát văn bản, kiểm soát thủ tục hành chính và theo dõi thi hành pháp luật. Đối với 5 luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2022 và các dự án luật thuộc Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2021, 2022, đề nghị Chính phủ chỉ đạo ban hành đầy đủ, kịp thời các văn bản quy định chi tiết; chuẩn bị các điều kiện cần thiết để khi Luật có hiệu lực được thực thi nghiêm túc. Đối với các văn bản quy định chi tiết còn nợ đọng, Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan khẩn trương ban hành theo thẩm quyền hoặc soạn thảo trình Chính phủ ban hành. Ngoài ra, Chính phủ khẩn trương chỉ đạo rà soát, tổng kết các quy định có liên quan đến công tác phòng, chống dịch, công tác khám bệnh, chữa bệnh để kịp thời sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền hoặc đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định việc sửa đổi, bổ sung theo yêu cầu trong Nghị quyết của Quốc hội.